postmodernizm’in bir akım veya hareket olmadığı, çünkü bir isyan jargonu taşımadığı söylenir.
bir başka eleştiri ise, postmodernizm’in ne geçmişe ne de bugüne bağlı olduğu yönündedir.
abd’li sanat eleştirmeni ve felsefeci arthur danto (1924-2013), ilkini 1984 yılında yayımladığı sanatın sonu ve sanatın sonunun ardından adlı eserleriyle, sanatın sonunu ilan etmiştir. bu ifade ile, modern sanatın temelindeki geleneksel kültürel fikirlerin toplumsal ilerleme inancı, belirli ideallere bağlılık, sanatın izleyicisini aydınlatma ve geliştirme kapasitesine sahip olduğu inancının yerini kültürel göreceliğe, pazarlamanın pragmatik taleplerine, sponsorların ve kurumların ihtiyaçlarına bıraktığını anlatmak istemiştir.
madem ki çoğulculuk, yani “farklılığı çoğaltmak” postmodern’in umududur, postmodern mimari ny’dan delhi’ye her yerde olduğuna göre, postmodernizm’in çoğulcu ve yerel olma iddiası ne oldu, diye sorulur.
postmodernizm’de orijinalite yokluğu çekiliyor; yeni gibi gözüken her şey geçmişin orijinalitesinden besleniyor, denir.
postmodernist kuram yoktur, sınıflama, tanımlama yoktur, sanat sayılan- sayılmayan yapıt ayrımı yoktur. dolayısıyla öyle bir estetikten söz edilemez.
postmodern düşünürlerin çoğu insanları, tedirgin ve mutsuz eden, onları sürekli her şeyi sorgulamaya iten bir yaşamla karşı karşıya bırakır.
tutarsızlık ve amaç yoksunluğu postmodernizm’in tek tutarlı özelliğidir.
‘las vegas’tan öğrenmek’ demek, kitsch’i temize çıkarmak çabasıdır.
bilim ve sanatta mükemmellik yerine gelişme içinde olduğunu varsaymak tüm yapıtlara bir bitmemişlik duygusunu da beraberinde getirmiştir.
bilgi tv oyununa malzeme olmuş, tokyo’da fransız parfümü sürülüp hong kong’da retro giyiliyor. iktidarın adı sermaye. eklektik yapıtlar için alıcı- izleyici bulmak kolay. sanat kendisini kitsch kılarak amatörün beğenisini pohpohluyor. galeri sahibi, sanatçı, eleştirmen ‘ne olursa olsunculuk’ta anlaşıyorlar. zaman gevşeme ve rahatlama zamanı. bu ‘ne olursa olsun’ realizmi aslında paranın realizmi. yapıtların değerini karlılıkla ölçmek yararlı bulunuyor.
postmodernist’ler, kitsch’i, tv dizilerini, readers digest kültürünü, reklamcılığı, motelleri, b tipi hollywood filmlerini, sözde edebiyatı (ucuz baskı korku, aşk, popüler biyografi, cinayet, bilim kurgu, fantezi romanı), hepsini büyüleyici bulurlar.
postmodern çağın hisleri, tuhaf bir aşırı coşkunun egemenliği altındadır.
öznenin kaybolması, kişisel üslubun giderek daha zor bulunur olması.
postmodern mimarlar geçmişin tüm mimari üsluplarını akıllarına estiği gibi, ilkesizce yağlamayıp, aşırı- uyarıcı kümelenmeler halinde bir araya getirmektedirler. tasasız bir eklektisizm hakimdir.
postmodernizm, soylu amaçları gözden düşürmüştür.
bu dönemde, ideallerin yerini iyi bir meslek ya da beceri edinme almıştır.
cahillikten suçluluk duymak kalmamıştır; bir daha geri gelmemek üzere aydının iktidarının sonu gelmiş, aydın ölmüştür.
bu dönemde, siyaset alanında da akıldışı akımlar güçlenmiştir.
arılık arayışı, sıradan bayağı ve gündelik olandan uzak durma çabası terkedilmiştir.
postmodernizm , ciddiyeti aşağılıyor.
mısır asıllı abd’li edebiyat teorisyeni, eleştirmeni ve yazar ihab hassan (1925-2015): “postmodernizm, biçimsel kaygının öne çıktığı, canlılığını yitirmiş bir modernizm’dir.”
özgürlüğün/üslubun yerini gibilik vasfı almış; gibilik vasfı, sahicilik vasfı gibi sunulmaya başlamıştır.
bu dönemde, sanatsal aktivite özerkliğini yitirmiş, büyük oranda sisteme entegre olmuştur.
bu dönemde bir nesnenin sanat yapıtı olması için öyle sunulmasının yeterli olacağı sanılıyor.
sanatın gerekliliğine duyulan inanç zayıfladıkça, sistemin sanatı ve sanatçıyı payelendirmesi daha abartılı hale gelmiştir.
postmodern’i yaşatan ve destekleyen sağcı politikalardır.
postmodern sanatta metalar fetişleştirilmiştir. dolayısıyla bu tavırla sisteme karşıtlık olası değildir. postmodernizm, statüko ile uzlaşır. postmodernizm, politik olarak iktidarsızdır.
reklamın hedefi artık yeni bir metalaşmış gerçeklik yaratmaktır.
bireysel ilgilerin çeşitliliğine yanıt vereceği sanılan seçim olanağı bolluğu, bireylerin hiçbir şey seyretmemeyi seçmesine yol açmıştır. zapping ile kendi postmodern gösterinizi kendiniz yaratıyorsunuz. zapping yüzeysel bir sabırsızlığın postmodern belirtisidir. zapping, sıfır bilinçtir.
postmodernizm kutuplaşma yaratmıştır. değişik toplumlar, değişik değer yargıları kabul görünce, birey yok olmuştur.
“sahtelerin gerçeği” yaratılır. güneydoğu asya’da “hakiki taklit”, bölge ekonomisinin %20′sini oluşturmaya başlamıştır.
eleştirel postmodernizm, kitle iletişimi imajlarına ve sunum tarzlarına müdahale eder. kitle iletişimi, baskıcı kalıplar ve kapitalist ideolojiyle dolu bir imaj bankası olarak görülür.
güçlü postmodernizm, medya ve tüketici toplumunun dillerini bozar ve aynı zamanda burjuva dünyasının kayıtsızlığını eleştirir.
postmodernizm avangardın yalnızca bir simülasyonunu sunar.
postmodern’ler ezoterizme (edinebilmek için inisiye olmayı gerektiren, sadece üyelere açık gizli bilgi) kayıyorlar, mantığın ve sözün hiyerarşik üstünlüğünü yıkıp retoriği ve yazıyı öne çıkarıyorlar.
postmodernizm’in hıristiyanlığa sert bir darbe olduğunu söylerler. yapısöküm, bazı eleştirmenler tarafından teoloji karşıtı olmakla suçlanır. postmodernliğin özündeki materyalizmin bir ateizmi ya da inançsızlığı işaret ettiğini öne sürerler.
modernizm, sanatı kitleden kopardığı, onu bir bilgi nesnesi haline getirdiği için eleştirilmişti. postmodern sanat bunu kırmayı, seçkinci tavrı dışlamayı öngörüyordu. sonunda ortaya çıkan felsefe-düşünce-sanat ilişkisi ile büsbütün seçkinci, mutlakiyetçi bir bilgi anlayışını öne çıkardı. sanat yapıtı değil, sanat bilgisi ağırlık kazandı.
postmodern dönem, etik değerlerin ve sorumlulukların yok sayıldığı, hiç değilse ikinci plana itildiği bir dönem oldu.
cinsellik bir tüketim nesnesine dönüştü. bu, sanatın sorumluluğunu unutmasıdır.
ernest gellner’e (1925-1995) göre postmodernizm, sömürgeciliğin bedelini ödemek için öznelciliğin batağına saplanmıştır. sömürgecilik döneminde benimsenen nesnellik, gerçekte bir egemenlik kurma aracıydı. öznelci görecelik ise, bu araçtan kurtulmanın bir yolu gibi görülmüştür. postmodernizm, bir öznellik histerisidir.
mario vargas llosa’nın (1936-) hınzır kız adlı eserinde yer verdiği postmodernizm eleştirisi şöyledir:
“paris’te mayıs 1968 devrimi sonrasında alışkanlıklar daha özgürleşti ama kültürel bakış açısıyla, ünlü bir kuşağın (mauriac, camus, sartre, aron, merleau ponty, malraux) tamamen ortadan kayboluşuyla birlikte sessiz bir kültürel geri çekilmenin yaşandığı o yıllarda, düşünce üstatları şahsiyetler artık yaratıcıların arasından değil eleştirmenlerin arasından çıkmaya başladı: kibirli ve ezoterik belagatleriyle kendi tilmiz grupları içinde yalıtık ve kültürel hayatları bu evrimin sonucunda daha da banalleşen halk yığınlarından giderek uzaklaşan, önce michel foucault ve roland barthes gibi yapısalcılar, sonra da gilles deleuze ve jacques derrida gibi yapısökümcüler.”